Działalność pożytku publicznego

"URZĄD ZLECI, SPOŁECZNIK WYKONA"

ŻEBY PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO, NIE TRZEBA BYĆ ORGANIZACJĄ POŻYTKU PUBLICZNEGO.

Organa administracji mogą zlecać wykonywanie zadań m. in. z dziedziny pomocy społecznej, oświaty czy ekologii ni tylko organizacjom pożytku publicznego. Wolno im powierzać je wszystkim organizacjom pozarządowym, kościelnym i samorządowym, które prowadza taką działalność. Żeby prowadzić działalność pożytku publicznego, nie trzeba być organizacją pożytku publicznego. Należy to rozróżnić, gdyż kwestie te bywają ze sobą utożsamiane. A to prowadzi do nieporozumień.

Ustawowa zasada

W art. 5 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: ustawą) ustanowiono zasadę współpracy przy wykonywaniu zadań publicznych organów administracji z prowadzącymi działalność pożytku publicznego organizacjami: pozarządowymi oraz zrównanymi z nimi w art. 2 ust. 3, czyli kościelnymi i samorządowymi. Jedną z form tej współpracy jest zlecanie organizacjom realizacji zadań. Może się to odbywać dwojako: administracja powierza organizacji wykonanie zadania, w całości finansując je dotacją, albo wspiera realizację zadania, finansując je częściowo (wówczas pozostałe koszty organizacja pokrywa z pieniędzy innych niż publiczne).

Większe wymagania

O organizacjach pożytku publicznego mówi natomiast art. 20 ustawy. Mogą nimi być organizacje pozarządowe oraz podmioty z nimi zrównane (kościelne i samorządowe), prowadzące działalność pożytku publicznego, które ponadto spełniają wymagania określone w tym przepisie. Trzeba więc m. in. prowadzić działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub grupy społecznej w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. Działalność powinna dotyczyć zadań publicznych  na rzecz tych społeczności i –z wyjątkiem jednostek kościelnych –być wyłączoną działalnością organizacji. Działalność gospodarczą można zaś prowadzić tylko w rozmiarach służących spełnianiu celów statutowych, na co należy przeznaczać cały dochód. Poza tym trzeba mieć statutowy kolegialny organ nadzoru lub kontroli odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu.

Więcej przywilejów

Status organizacji pożytku publicznego uzyskuje się z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, które są już zgłoszone w KRS, otrzymują go po wpisaniu do tego rejestru informacji o spełnieniu wymagań z art.. 20. Natomiast te organizacje pozarządowe oraz kościelne, które nie są zarejestrowane w KRS, powinny zostać do niego zgłoszone i wpisane jako organizacje pożytku publicznego.

Z tym statusem związane są przywileje i uprawnienia, które nie przysługują innym organizacjom, choć prowadzą one działalność pożytku publicznego. Są to m. in. przewidziane w art. 24 zwolnienia tej działalności z podatków: dochodowego od osób prawnych, od nieruchomości, z opłaty skarbowej, opłat sądowych. W grę wchodzą także możliwości: nabywania na zasadach pierwszeństwa prawa użytkowania państwowych lub samorządowych nieruchomości, korzystania z pracy poborowych służby zastępczej, darmowej informacji o działalności za pośrednictwem publicznego radia i telewizji czy wreszcie otrzymania 1 proc. podatku przekazanego przez osoby fizyczne (art. 25-27).

Z uprawnieniami wiążą się jednak dodatkowe obowiązki. Organizacja pożytku publicznego musi sporządzać coroczne sprawozdania merytoryczne oraz finansowe z działalności dla ministra zajmującego się sprawami zabezpieczenia społecznego. Minister sprawuje też nad nimi nadzór dotyczący prawidłowego korzystania z uprawnień ustawowych.

Definicje ustawowe

Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego o wolontariacie:

• Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze określonych zadań publicznych (art. 3 ust.1). Obejmuje ona m. in. pomoc społeczną, działalność charytatywną, i na rzecz niepełnosprawnych, ekologię, ochronę i promocję zdrowia, promocję zatrudnienia, wspieranie przedsiębiorczości, rozwoju społeczności lokalnych, oświaty,
• Organizacje pozarządowe to niemające osobowości prawnej i nienależące do sektora finansów publicznych osoby prawne lub jednostki, w tym fundacje i stowarzyszenia, które nie działają dla zysku (art. 3 ust. 2). Oprócz nich działalność pożytku publicznego mogą prowadzić także osoby prawne i jednostki organizacyjne Kościołów i związków wyznaniowych oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 ust.3).

ARTUR ZAWOLSKI, DEPARTAMENT POŻYTKU PUBLICZNEGO MINISTERSTWA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

Za wyodrębnieniem spośród organizacji pozarządowych tych, które mają status pożytku publicznego, stał zamysł stworzenia docelowego modelu organizacji działającej dla dobra publicznego. Chodzi o profesjonalizację i większą przejrzystość funkcjonowania. Zachętą do wyższego poziomu profesjonalizmu są przewidziane dla takich organizacji uprawnienia, dzięki którym powinny one uzyskać lepszą pozycję na rynku usług publicznych. Status organizacji pożytku publicznego będzie nadawał sąd. Zanim podejmie decyzję o wpisie do KRS, z pewnością zbada, czy organizacja spełnia kryteria określone w ustawie, a więc to ona będzie musiała to udowodnić, m. in. fakt, że prowadzi działalność pożytku publicznego.